Mapy Myśli - gazetowe wydzieranki

Agata Baj

Kolejnym sposobem na Mapy Myśli dla nieśmiałych mogą być mapy - wydzieranki.

Rys. 1. Przykład wydzieranej Mapy Myśli - temat: uczenie się.

Kiedy stosować?

Może to być rozgrzewka przed zabraniem się za jakiś temat np. na godzinie wychowawczej.
Doskonale z takimi Mapami Myśli poradzą sobie dzieci, które nie potrafią jeszcze pisać.
Co zyskujemy? Kreatywne narzędzie pomocne w wyrażania własnej opinii.

Fot. 2. Warsztat z tworzenia map myśli w edukacji wczesnoszkolnej.

Zatem do gazet, drzeć i tworzyć dzieła!

Mapa Myśli dla nieśmiałych...

Agata Baj

Jeśli nie możemy zacząć swojej przygody z mapami lub gdy nie możemy zachęcić do spróbowania innych, dobrym sposobem na rozgrzewkę może być praca z gotowym schematem.

Przykładowy schemat może wyglądać tak:

Zadanie z kredkami

Agata Baj

Dziś mam zadanie specjalne, dla nieśmiałych... Często tak jest, że poznawanie nowych dla nas treści, interesujących i ciekawych, zawiesza się w próżni między patrzeniem [na ciekawego bloga ;-)] a działaniem.

Wiem, co mówię, jest tyle ciekawych rzeczy do poznania, ale tylko dodaję je do wirtualnej szuflady "przeczytam później" ... ale później pojawiają się kolejne ciekawe rzeczy do poznania.

I aby przełamać ten impas, zachęcam do działania. I tu wracamy do zadania, poniżej są trzy Mapy Myśli, mówiące o Mapach Myśli. Są one czarno-białe, wydrukuj je proszę i nadaj znaczenie kolejnym gałęzią przez wybrane przez siebie kolory. Zastanów się proszę, nie koloruj dla samego kolorowania, kolor to kod. Podziel w ten sposób określone treści, tematy. Wykonując to ćwiczenie, zaangażujesz już nie tylko swoje oko ale też i rękę. Ręka też pamięta.

ABC mapowania (3)

Agata Baj

Myślenie wielokierunkowe odwołuje się do „promieniowania” - ciągu skojarzeń z centralnego punktu lub ku niemu. Nasze myśli nie biegną wytyczonymi torami kratek czy linijek. Naturalnie i spontanicznie rozchodzą się promieniście we wszystkich kierunkach. - Tony Buzan

Struktura Mapy Myśli

Dlaczego ważne jest w jaki sposób zapisujemy nasze myśli? Ano dlatego, żeby sprawniej myśleć, skuteczniej, łatwiej i szybciej się uczyć nowych rzeczy.

Nie myślimy linearnie, nawlekając kolejne słowa na nić wywodu. Zwykle przychodzi nam wiele myśli do głowy, dotyczących jakiegoś tematu, struktura mapy bardziej oddaje nasz naturalny sposób myślenia.

Tu możesz przeczytać więcej o myśleniu wielokierunkowym.

Zaczynamy od...

Głównego zagadnienia w centrum, do niego dodajemy (a można tak w nieskończoność) kolejne uzupełniające się treści. Centralny temat warto uzupełnić rysunkiem, mózg lubi obrazy.

Dodajemy główne kategorie na grubych gałęziach.

To co dookreśla dany temat/zagadnienie dopisujemy na kolejnych liniach/gałązkach.

Myśl o przejrzystości, graficznej harmonii, lepiej mniej i czytelnie niż zaśmiecać mapę niepotrzebnymi wypełniaczami.

Stosuj słowa - klucze. Upewnij się, że po pewnym czasie ten sam termin, będzie wywoływał jednoznaczne, określone skojarzenie. Jeżeli robisz mapę z treści, które są Ci znane od dawna, możesz ufać swojej pamięci.

... ale strzeż się przed nadmiernym upraszczaniem, jeśli "mapujesz" nową, trudną, jeszcze nieprzyswojoną wiedzę, tu warto zrobić więcej, bardziej szczegółowych map.

To tyle w tym odcinku, miłego mapowania.

Powszechne błędy przy tworzeniu map myśli

Tworzenie map myśli ma ułatwić nam uczenie się. Zamiast przebijać się przez setki stron podręczników i próbować zapamiętać zawarte w nich informacje, możemy pomóc sobie poprzez rysowanie mapy myśli. Podkreślmy - istotne jest tu rysowanie mapy myśli, gdyż wówczas tworzą się rozmaite połączenia w naszym mózgu, które ułatwiają nam zapamiętanie informacji.

Niestety nie zawsze nasza mapa myśli spełni pokładane w niej nadzieje. Nie od razu Kraków zbudowano - rysować mapy myśli też musimy się nauczyć. Oto zestaw częstych błędów, które popełniamy, zwłaszcza na początku:

• za mały temat mapy - powinien się wyróżniać, być widoczny, gdyż dzięki temu szybciej skojarzymy mapę z wiedzą;
• brak połączeń tematu z gałęziami - połączenia wyznaczają ścieżki kojarzenia. Gdy ich brakuje, trudniej nam skojarzyć ze sobą różne informacje;
• brak połączeń pomiędzy gałęziami - taki sam skutek, jak punkt wyżej;
• brak struktury organicznej, mało wyróżniające się gałęzie, trudno zauważalna lub brak hierarchii - kiedy rysujemy własnoręcznie mapę, nadajemy każdej z gałęzi unikalny charakter (czasem wyda nam się któraś ważniejsza, to na mapie gałąź będzie solidniejsza); tego z reguły nie daje rysowanie map myśli z pomocą programu komputerowego, gdzie gałęzie gubią się wśród wielu identycznych;
• pisanie całych zdań zamiast słów kluczowych - to podstawowy błąd - nasz mózg nie potrzebuje zdań, tylko punktów zaczepienia dla skojarzeń, potrafi odcyfrować znaczenie tekstu nawet gdy brakuje w nim słów, liter, itp.;
• brak kolorów - mapa musi być kolorowa, gdyż wówczas stymulowane są ośrodki wyobraźni w mózgu, pobudzana jest kreatywność i koncentracja;
• brak obrazków/rysunków - obrazki pozwalają lepiej kojarzyć informacje niż słowa (jeden obraz wart tysiąca słów?), dodają też element zabawy do rysowania mapy myśli;
• pionowe ułożenie mapy - czy nasze oczy ustawione są w pionie, czy w poziomie? Poziomy układ mapy jest bardziej naturalny dla naszego mózgu;
• słaba czytelność słów - rysując mapę myśli nie możemy bazgrać, gdyż od razu mogą ujawnić się trudności w odczytaniu skojarzeń (co autor miał na myśli?); w podobny sposób musimy uważać na stosowanie skrótów, których znaczenie potem gubimy.

Powyższe błędy można przedstawić w formie obrazka (autor: Marcin Kijak, www.mapymysliblog.pl):

Najważniejsze, aby próbować :-)

Jak wytyczyć naszą pierwszą mapę? ABC mapowania (3)

Agata Baj 

Pierwszy krok zawsze wydaje się najtrudniejszy. No bo o czym ja mam tę mapę myśli zrobić... Zacznij od rzeczy prostych.

W powyższy schemat wpisz jakieś słowo np. dom oraz pięć skojarzeń, od jednej gałązki następne cztery skojarzenia... i w ten sposób powstał zapis biegu twoich myśli, twoja pierwsza mapa myśli.
Ćwiczenie to jest doskonałe dla dużych jaki i małych, nawet dla tych, którzy jeszcze nie potrafią pisać, bo mogą narysować. A od tych gałęzi kolejne i tak w nieskończoność.

ĆWICZENIE

Narysuj jak minął ci dzień; listę zakupów; poproś malucha by narysował listę prezentów o których marzy. A wszystko w myśl zasady w centrum główna idea (np. mój dzień urodzin) i odchodzące od niej gałązki (prezenty marzeń).

Baw się w kartografię umysłu a sam się przekonasz jako to frajda.

Dziesięć aplikacji map myśli na Androida

Zaletą mobilnych technologii jest możliwość robienia notatek w każdym miejscu i czasie, gdy mamy taką potrzebę. Smartfony i tablety pozwalają nam tworzyć nasze osobiste zasoby informacji nie tylko w postaci notatki tekstowej, notatki audio lub wideo, ale także przy wykorzystaniu map myśli.

Na urządzenia z systemem Android mamy do wyboru wiele programów. Sprawdź, który będzie dla ciebie odpowiedni (nie wszystkie są bezpłatne):

• Mindjet for Android
• Mindomo
• iMindMap HD
• MindMeister for Android
• MindMaps Lite
• SimpleMind for Android
• Mind Mapping Free
• MindMemo
• Mind Map Memo
• MindBoard Free

Mapy myśli na języku angielskim

Mapy myśli są doskonałym narzędziem do wykorzystania podczas zajęć w szkole. Można je stosować już w szkole podstawowej, a szczególnie przydatne okazują się w szkole ponadgimnazjalnej, kiedy trzeba powtarzać i zapamiętać dużo materiału do egzaminu końcowego.

Na filmie przykład zajęć z V Liceum Ogólnokształcącego w Tarnowie - uczniowie pracujący z mapami myśli w programie MindMeister (dostępnym na komputerach stacjonarnych, smartfonach i tabletach z systemami iOS i Android). Licealiści opracowali mapę myśli pt. Życie rodzinne i towarzyskie, która posłużyła im do powtórki słownictwa z języka angielskiego. Lekcję prowadził Marcin Zaród, Superbelfer, który w 2013 r. otrzymał tytuł Nauczyciela Roku 2013.

Mapa Myśli - doskonała strategia uczenia się (część II)

Agata Baj

Co zyskujemy robiąc mapy myśli? Dobrze zrobiona mapa (a dobrze tzn. jasno i przejrzyście dla nas samych!) może być niezwykle użyteczna. Należy pamiętać, że jest to bardzo osobista forma nauki, ponieważ nie ma dwóch osób, które na dźwięk (i obraz) tego samego słowa miałyby identyczne skojarzenia.

Kiedyś mnie zapytano - kiedy się uczę, jak to wygląda, czy po narysowaniu mapy staram się ją zapamiętać? Zwykle kojarzymy uczenie się z nudną czynnością patrzenia się w kartki podręcznika i po przeczytaniu kolejnego akapitu już nie pamiętamy, co czytaliśmy. Gdy zapytałam uczniów szkół ponadgimnazialnych: czy lubią się uczyć i jak zwykle się uczą, 49% z nich odpowiedziało, że nie lubią się uczyć, a 54% stara się jedynie zapamiętać czytany tekst. Jak wiemy z wielu opracowań, samo czytanie jest najmniej efektywnym sposobem uczenia się.

Style klasycznych notatek

Tak samo jest z notatkami (jeśli w ogóle je robimy), pewnie każdy z nas ma w swym biurku notatki, których nigdy więcej po zanotowaniu już nie przeczytał.

Czym wyróżnia się mapa myśli?

Moim zdaniem pierwszą i najważniejszą zaletą mapy jest to iż na jednym arkuszu papieru mamy obraz całości. Każda kolejna mapa jest jak cegiełka/puzzle budujący naszą wiedzę o świecie. I wielokrotnie w różnych konfiguracjach możemy korzystać z tych cegiełek. Mapy myśli są doskonałą formą organizacji powtórek przed ważnymi egzaminami, maturą, czy zbieraniem materiałów do pracy licencjackiej bądź magisterskiej.

Oprócz zapisywania myśli cudzych, mapy są doskonałym narzędziem do planowania, notowania własnych pomysłów. Rysujemy je wtedy spontanicznie by nie uronić żadnej idei. Taki sposób spontanicznego rysowania mapy może być też rozgrzewką przed napisaniem opowiadania, czy innej pracy pisemnej. Mamy wtedy obraz tego, co wiemy i tego, co powinniśmy uzupełnić. Może też być taka spontaniczna mapa recepta na blokadę umysłu, gdy mając coś do napisania, kolejne minuty wpatrujemy się w pustą kartkę, nie wiedząc od czego zacząć. Korzystając z map unikamy ciągłego uczenia się od nowa, jak w wypadku poprzestawania na samym czytaniu.

Mapa Myśli - doskonała strategia uczenia się (część I)

Agata Baj

"Ponieważ nie możemy wiedzieć, jaki rodzaj wiedzy będzie najbardziej potrzebny w przyszłości, próby wpajania wiedzy na przyszłość nie mają najmniejszego sensu. Zamiast tego powinniśmy się starać, żeby szkoły opuszczali ludzie, którzy kochają się uczyć tak bardzo i potrafią to robić tak dobrze, że będą w stanie nauczyć się wszystkiego, co będzie im potrzebne." - John Holt, pedagog.

Jeśli pierwszy raz słyszysz o mapach chciałabym zachęcić cię do spróbowania i zmierzenia się z tą metodą. Jeśli już coś wiesz, ale nigdy nie mogłeś się zabrać za ich tworzenie, bo wygląda to dość skomplikowanie, zachęcam byś spróbował.

Najważniejsza zasada brzmi: SPRÓBUJ

Idea nielinearnych notatek, tzw. kartografia umysłu, jest to sposób na naukę, który rozpropagował i rozwinął Tony Buzan. Wszystkim zainteresowanym gorąco polecam przeczytanie książek jego autorstwa: Rusz głową oraz Mapy Twoich myśli.

Myślenie wielokierunkowe, czyli o systemie przetwarzania informacji w mózgu

Agata Baj

Pracę naszego mózgu Tony Buzan i Barry Buzan opisują w swojej książce Mapy Twoich myśli: Co dzieje się w twoim mózgu, gdy smakujesz dojrzałą gruszkę, wąchasz kwiaty, słuchasz muzyki, przyglądasz się strumieniowi, dotykasz ukochanej osoby czy oddajesz się wspomnieniom? Odpowiedź jest bardzo prosta, a zarazem niezwykle złożona.

"Praktycznie wszystko, co nas otacza: słowa, liczby, każdy smak i zapach, linia, kolor, obraz, dotyk czy dźwięk wywołują reakcje w naszym umyśle. Każdy bit informacji docierający do twego mózgu – każde wyrażenie, wspomnienie czy myśl (zawierające słowa, liczby, smaki, zapachy, linie, kolory, obrazy, rytmy, dźwięki, faktury) – możemy umownie przedstawić jako kulę, z której wystają setki, tysiące, a nawet miliony haczyków. Każdy z haczyków symbolizuje jakieś skojarzenie, każde skojarzenie zaś ma ponad to sieć dalszych połączeń. Taki system skojarzeń, który składa się na twoją pamięć można nazwać własną bazą danych albo biblioteką swojego umysłu. Gdy czytasz te słowa, w twojej głowie pracuje niezwykły mechanizm przetwarzania danych - twój mózg, który swymi umiejętnościami analitycznymi i przechowywania informacji prześciga połączone możliwości najbardziej zaawansowanych komputerów.

Cała wiedza, jaką posiadasz, ów system przetwarzania i przechowywania danych za pomocą niezliczonych haczyków i zaczepów tworzy nieskończenie skomplikowaną mapę umysłu, która wprawiłaby w zdumienie najbardziej doświadczonych kartografów."

ABC mapowania (2)

Agata Baj

Ostatnio pisałam, że warto zadbać o swoje środowisko pracy i "poprzymierzać się" do kredek, cienkopisów itp. Teraz chciałabym zwrócić uwagę na kolejny aspekt dobrej mapy, a który często bagatelizujemy. Chodzi o  c z y t e l n o ś ć pisma.

Nawet najlepsza MM (Mapa Myśli), co do treści, straci na swej skuteczności jeśli będziesz musiał domyślać się co zapisałeś.

Mapa Myśli jest czymś między notatką a rysunkiem, obrazem. Jej skuteczność zależy w dużej mierze od tego jak szybko mapa "wyławia" odpowiednie skojarzenia z naszej głowy. I jeśli "polegniemy" na tym etapie, że wpatrując się w MM nie bardzo wiemy o co nam samym chodziło, to trochę tak jakbyśmy patrzyli przez zaparowane okulary.

A nic tak nie zniechęca naszego mózgu, jak przestoje na łączach.

W wolnych chwilach popracuj nad kształtem swoich literek, polecam inspirować się pismem technicznym. Stosuj litery drukowane, bez zbędnych zawijasów.

Jeśli stosujesz sobie znane skróty, upewnij się, że za jakiś czas również w taki sam sposób odczytasz zakodowaną treść. Mnie się niestety zdarzyło powprowadzać skróty typu PWWU, np zamiast pisać "poczucie własnej wartości ucznia", niestety po pewnym czasie nie bardzo wiedziałam o co mi samej chodziło ;-)

... czyli zadanie nr 2: pracujemy nad charakterem (!) pisma.